Een kraanbrug is een beweegbare brug die open en dicht gaat door te draaien om een verticale z-as.
Op het landhoofd zijn twee of meer driehoekvormige armen bevestigd die kunnen draaien. De draaiassen van de armen staan op het landhoofd; de punt van de driehoek rust op het bruggenhoofd dat zich op het andere landhoofd bevindt. Als de brug is gesloten staan de armen haaks op de vaarrichting, in geopende toestand zijn ze tegen het landhoofd aangedraaid, parallel aan de vaarrichting.
De kraanbrug is een uitvinding van de Hollandse spoorwegingenieur Frederik Willem Conrad (1800-1870). Het voordeel van de kraanburg is dat hij goedkoop is en gemakkelijk te bedienen. Het nadeel is echter dat het wegdek eerst verwijderd dient te worden voordat de brug kan worden geopend. Vandaar dat de gebouwde kraanbruggen vooral spoorbruggen zijn.
Voor militair gebruik was de kraanbrug ook populair omdat de weggedraaide brug niet zoals een klapbrug een doelwit was voor vijandelijk vuur en het uitzicht van de verdedigers belemmerde. De kraanbrug bij Fort Ronduit (het noordelijkste fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ten noorden van de vesting Naarden) werd in 2006 gerestaureerd.
Gebouwde kraanbruggen in Nederland
|
Plaats |
Voltooid |
Locatie |
Opmerking |
|---|---|---|---|
|
Rotterdam |
1846 |
Vervangen door dubbele draaibrug in 1890 |
|
|
Breda |
1861 |
Kraanbrug over de Mark voor spoorlijn Maastricht Breda |
Status onbekend |
|
Leiden |
1878 |
Vervangen door draaibrug na 1902 |
|
|
Gorinchem |
1878 |
Kraanbrug bij Fort Vuren |
Bestaat nog |
|
Leerdam |
1880 |
Bestaat nog, gerestaureerd in 2011 |
|
|
Apeldoorn |
|
Kraanbrug over Apeldoorns Kanaal voor spoorlijn |
Status onbekend |
|
Beilen |
|
Kraanbrug over het Oranjekanaal |
Status onbekend |
|
Beverwijk |
1867 |
Kraanbrug over de Wijkervaart voor de spoorlijn Haarlem - Uitgeest |
In 1930 gesloopt en vervangen door een vaste brug, was de laatste dienstdoende spoorwegkraanbrug. |
|
Naarden |
1876 |
Kraanbrug bij Fort Ronduit |
Is na een restauratie in 2006 in opdracht van de Rijksgebouwendienst weer operationeel. |
|
Naarden |
|
Kraanbrug bij Utrechtse Poort |
Kleine restanten aanwezig. Er staat nu een niet-werkende replica. |
|
Naarden |
|
Kraanbrug bij Ravelijn VI |
Fundamenten van slingertrommel gevonden bij restauratie van het ravelijn in 2001. Deze is nu ook zichtbaar verwerkt in het ravelijn. Op de plaats van de oorspronkelijke brug staat nu een niet werkende replica. |
|
Zwolle |
|
Kraanbrug over Overijsselse Vecht |
Status onbekend |
Klik hier om een filmpje te bekijken over de werking van een kraanbrug
