Fred Westenberg
Voorzitter

De Nederlandse Bruggenstichting heeft zich sinds haar oprichting in 1992 vooral beziggehouden met het beschrijven van het erfgoed aan bruggen in Nederland. Bruggen van verschillende materialen en voor verschillende functies. Een serie boekwerken zag als gevolg van die beschrijvingen het licht. In de loop der jaren zijn van een groot aantal bruggen allerlei gegevens verzameld en gearchiveerd, waarmee veel kennis over het ontwerpen en bouwen van bruggen is vastgelegd en in principe beschikbaar is voor geïnteresseerden. Een aantal gegevens kan online kosteloos worden geraadpleegd. Het voorgaande is tot stand gekomen door de niet aflatende ijver van bestuur en vrijwilligers van de Bruggenstichting die hun, in de beroepspraktijk opgedane ervaring, hebben ingebracht.

ACTUALITEIT

Eind 2016 heeft het kabinet ruim vijftig betrokken partijen uit alle onderdelen van de bouw aan het werk gezet, met de opdracht om de bouwsector te versterken en oplossingen te bieden voor maatschappelijke uitdagingen zoals  verduurzaming en effectiever gebruik van grondstoffen. In een sfeer van grote ambitie en eensgezindheid is de groep aan de slag gegaan, met als resultaat: De Bouwagenda Nederland wordt duurzaam, klimaatbestendig en circulair. De bouw speelt een sleutelrol in die opgave. Dit kan alleen als de bouw zichzelf opnieuw uitvindt. Een uniek samenwerkingsverband vanuit alle gelederen van de bouwsector: overheid, kennisinstellingen, markt en belangengroepen. Doelen zijn betere samenwerking, versnelling en opschaling, meer innovatie en productiviteit, gebruik van slimme ICT- en datatoepassingen en een excellente opleidings- en onderwijsinfrastructuur.

VERVANGINGSOPGAVE

De Bouwagenda heeft vastgesteld dat Nederland op dit moment veel verouderde infrastructuur kent. Een groot deel dateert van direct na de Tweede Wereldoorlog en deels nog van het Interbellum. In de periode 2025- 2050 komt er een piek aan noodzakelijke vervangingsinvesteringen. Als we deze opgave aanpakken met de huidige technieken en werkwijze is dit een gemiste kans om toekomstbestendige infrastructuur neer te zetten. Maar het is vooral ook veel te kostbaar en tijdrovend.
De Bruggenstichting streeft er naar om een bijdrage te leveren aan deze uitdaging en om zich daarop voor te bereiden, is een beleidsplan opgesteld. Op basis van haar netwerk, de ‘State of the Art’ kennis en kunde en de technieken die beschreven en gekend zijn, is de Bruggenstichting in staat mensen te verbinden en stakeholders te koppelen. De stichting kan een platform bieden om plannen te toetsen of als sparring-partner op te treden bij ideevorming.
De Bruggenstichting wil starten met het deelgebied Bruggen, in de breedste zin van het woord. Verkeersbruggen, fiets+voetbruggen, spoorbruggen, viaducten, aquaducten en wildwissels, van welke bouwaard dan ook. Om het versnipperen van aandacht, geld en inspanningen zo veel mogelijk te voorkomen, streeft de Bruggenstichting echter naar een verbreding van Bruggen naar Kunstwerken, door samenwerking of samenvoeging.

MISSIE

‘De Bruggenstichting is een materiaal onafhankelijk en niet commercieel kenniscentrum dat zich richt op het vastleggen en uitdragen van kennis over bruggen, alsmede het stimuleren van innovatieve ontwikkelingen, mede op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Zowel voor wat betreft totstandkoming als instandhouding.’

VISIE

‘De Bruggenstichting wil vanuit haar missie bijdragen aan de ambitie die in de Bouwagenda is benoemd. De BV Nederland staat voor een immense opgave, die alleen door samenbundeling van alle beschikbare knowhow en beschikbare middelen succesvol kan worden vervuld. De Bruggenstichting streeft er naar om een bijdrage te leveren aan het komen tot oplossingen en de implementatie van die oplossingen van maatschappelijke, technische en organisatorische vraagstukken binnen het Kunstwerkendomein, waarbij gestart wordt met het deelgebied Bruggen.’ Zowel opdrachtgevers als de bouwsector als geheel staan voor grote maatschappelijke uitdagingen: energieneutraal bouwen, verbeteren
van het hernieuwbare grondstoffenverbruik en stijgen van de productiviteit in de sector om er maar eens een paar te noemen. Deze uitdagingen vragen om een innovatieve aanpak en samenwerking. De bouw is een conservatieve sector. De manier waarop het ‘totstandkomingsproces’ binnen de branche georganiseerd is, heeft samenwerking zeker niet gestimuleerd. Met als resultaat dat er een achterstand is ontstaan in het bundelen van krachten en ‘State of the Art’ produceren en functioneren. Voor een innovatieve uitvoering van complexe infrastructurele projecten is sector- en ketenbrede samenwerking en kennisdeling noodzakelijk. Voor met name de elektrotechnische en werktuigbouwkundige onderdelen van beweegbare bruggen is er een grote behoefte aan standaardisatie. Standaardisatie van interfaces en deelcomponenten van bruggen zou kunnen leiden tot kostenbesparing en reductie van de milieu impact. Draagvlak voor
de standaarden is daarbij een voorwaarde. Momenteel zien we veel initiatieven ontstaan waarbij het voor de opdrachtgevers (met name de lagere overheden) lastig is om ‘door de bomen het bos te zien’. Dit is een onwenselijke ontwikkeling en er dient een platform te zijn waar centralisatie van initiatieven kan plaatsvinden, om van daaruit diensten aan te kunnen bieden die kunnen helpen bij besluitvorming, het vinden van oplossingen en het verbinden van partijen. In het verleden werden bruggen in de meeste gevallen ontworpen, gebouwd en onderhouden door de eigenaar. Er was in ieder geval altijd een sterke betrokkenheid van de eigenaar bij de totstandkoming en de instandhouding
van bruggen. Tegenwoordig manifesteren eigenaren zich meer en meer als regisseurs van deze processen en besteden de meeste stappen uit aan marktpartijen. Hierdoor is de terotechnologische cirkel niet meer gesloten (ervaringen tijdens het beheer en onderhoud worden niet meer automatisch teruggekoppeld naar het ontwerp). Veel van de betrokkenen bij het ontwerp en bouwen van bruggen uit het nabije verleden hebben inmiddels de pensioengerechtigde
leeftijd bereikt of zullen die vandaag of morgen bereiken, en verlaten daarmee het arbeidsproces. Daarmee dreigt een kennisdrain, vooral omdat de levensduur van de meeste bruggen de werkzame periode van mensen overtreft.
De steeds vitaler wordende gepensioneerde vindt het waardevol om bij de nieuwe ontwikkelingen op het vakgebied betrokken te blijven. De Bruggenstichting blijft deze betrokkenheid faciliteren. Het merendeel van de bruggen in Nederland
van vóór 1980 is niet ontworpen voor de huidige belastingen. Een groot deel daarvan is niet ontworpen voor de huidige belastingen. Goed assetmanagement is een voorwaarde om de werkelijke vervangingsopgave scherp te krijgen. Levensduur verlengende maatregelen kunnen de milieu impact van de instandhouding immers dramatisch verminderen. De Bruggenstichting beschikt over een grote hoeveelheid informatie en kennis met betrekking tot bruggen. Deze informatie en kennis is nu nog op een ‘ouderwetse’ wijze ontsloten: op titel en trefwoorden. De aanstaande vervangingsopgave verhoogt de urgentie om deze informatie te digitaliseren en daarmee te bewerkstelligen dat de beschikbare informatie en kennis op eenvoudige wijze kan worden ontsloten. De afgelopen jaren is het moeilijk gebleken om studenten te interesseren voor het vakgebied civiele techniek. Er dreigt/manifesteert zich hierdoor een personeels- en kwaliteitstekort in de branche. Momenteel worden goedkope arbeidskrachten uit het buitenland ingezet. Het is de vraag of dit als een duurzame en gewenste oplossing mag worden beschouwd. Er dient vanuit alle geledingen aandacht te worden geschonken, om branche onafhankelijk maximaal bij te dragen aan een positieve belangstelling voor het vakgebied.

TOEKOMST

De Bruggenstichting streeft naar één organisatie die door iedereen herkend en erkend wordt als de plek waar alle kennis beschikbaar is of beschikbaar gemaakt kan worden. Het betreft kennis die nodig is om innovaties succesvol te valideren en in te voeren, kennis over (ver)nieuwbouw en instandhouding en het blijvend beschrijven van ons cultureel erfgoed voor wat betreft de bruggen in Nederland. En op de iets langere termijn, in meer bredere zin, van de  kunstwerken in Nederland.
De donaties die zij daarvoor ontvangt wil de Bruggenstichting gebruiken om de innovaties verder aan te jagen. De Bruggenstichting streeft naar betere herkenbaarheid en verdere professionalisering, maar ook naar meer participatie van ook jongere deskundigen, die (nog) werkzaam zijn in de beroepspraktijk, in bestuur en in projecten. De Bruggenstichting zal zich inzetten voor het vastleggen van kennis over het ontwerpen en bouwen van bruggen in de meest ruime zin, alsmede voor de overdracht van relevante en ‘state of the art’ kennis, op de daartoe geëigende wijze, ten behoeve van het onderwijs en/of de beroepspraktijk. Hedendaagse onderwerpen als duurzaamheid en circulariteit zullen daarbij een belangrijk thema zijn.
De Bruggenstichting wil een (onpartijdig) materiaalonafhankelijk platform bieden voor de beroepspraktijk en andere belanghebbenden voor onderwerpen, inclusief huidige en toekomstige ontwikkelingen, op het gebied van het ontwerpen plus het bouwen en onderhouden van bruggen. Waar nodig zal worden samengewerkt met andere partijen. De Bruggenstichting blijft zich inzetten voor het behoud van het bruggenerfgoed van cultuur- historische waarde inclusief de documentatie van dit erfgoed. Dit betekent ook dat adviezen gevraagd en ongevraagd kunnen worden gegeven aan belanghebbenden.

Download hier het artikel in pdf-formaat